Tijdelijke werkonderbreking

Tijdelijke werkonderbreking

Als je maar 1 dag ziek bent moet je blijkbaar geen doktersbriefje hebben maar ik denk dat, ondanks het feit dat het anders is dan in de privé, het geen aanleiding geeft tot misbruiken. Aangezien 1 ziektedag wil zeggen dat de leerlingen een achterstand hebben die je moet inhalen want 1 dag wil zeggen geen vervanging. Bovendien moet je trachten een oplossing te vinden voor die dag door ze werk te geven wat ze alleen kunnen doen. Ik herinner me dat toen mijn broer thuis zat met de griep en veel koorts had, dat hij oefeningen wiskunde zat op te zoeken thuis terwijl hij in zijn bed zou moeten zitten teneinde te zorgen dat de leerlingen nuttig bezig waren voor zijn vak. Dus dwz dat je je niet voor je plezier een aantal dagen of één dag ziek meldt want het ben jijzelf die achteraf met de problemen zit om de achterstand in te halen. Mijn moeder heeft in de 35 jaar dat ze lesgegeven heeft nooit thuisgebleven zelfs als ze zich niet goed voelde omdat dat het je veel moeilijker maakt achteraf. Ik vermoed dus dat het feit dat er voor één dag geen doktersbriefje moet zijn, dat dat niet zorgt voor veel misbruiken. Je hebt natuurlijk altijd mensen die het proberen maak ik denk dat dat probleem heel miniem is. Natuurlijk moet de school wel snel verwittigd worden ook al moet je geen doktersbriefje hebben maar dit lijkt me nogal logisch. Ze moeten op school toch een oplossing vinden om de leerlingen niet alleen te laten. Indien het langer is dan 1 dag moet je toch een doktersbriefje hebben.

Met het totaal aantal betaalde ziektedagen ligt het enigzinds anders. Het dertigdagensysteem vind ik echt wel veel. Het feit dat het overdraagbaar is vind ik niet logisch en dat nodigt natuurlijk uit tot misbruiken. Zo kunnen leerkrachten die tegen het einde van hun carrière zitten al hun ziekte dagen die ze nog overhebben samen opnemen teneinde de laatste jaren niet meer te moeten werken. Het is voldoende dat je een dokter vindt die je een depressie voorschrijft en de zaak is opgelost. Dit vind ik een gevolg van het idee van de overdraagbaarheid. Want iemand dit thuis zit met een depressie of een burn-out is heel moeilijk te controleren om niet te zeggen niet te controleren. Natuurlijk zijn er mensen die echt ziek zijn en voor wie dit een goede maatregel is maar ik denk dat de meerderheid mensen zijn die misbruik maken op een manier die niet controleerbaar is. Ik denk dus dat dit een grote invloed heeft op het ziekteverzuim. De statistieken inzake ziekteverlof worden al jaar en dag scheefgetrokken door mensen die op het einde van hun loopbaan het “resterende saldo” aan ziekteverlof opnemen tot aan hun pensioen. Het opnemen van ziekteverlof is trouwens geen recht, maar is bedoeld om een sociaal risico op te vangen.

Wat echter nog belangrijker is dan de cijfers of de twijfel over het al dan niet terecht zijn, is de oorzaak van dit ziekteverzuim. Leerkrachten én directeurs verzuipen al jaren in een nog steeds toenemende werkdruk. Personeeleden haken af omwille van alles wat er vandaag omheen de klaspraktijk circuleert. Weinig leerkrachten willen uitstappen omdat het lesgeven hen niet meer bevalt maar wel omwille van alles wat er nog bij komt. Zo lees is vaak dat velen uit het onderwijs zijn gestapt omwille van het feit dat lesgeven maar een klein deel is van het takenpakket van een leraar.

“Meer gezondheidspreventie en jobdifferentiatie en minder planlast kunnen de anciens  langer aan boord houden”, zegt onderzoeker Mark Elchardus. Oudere leraren zijn tevreden over hun job, maar kijken op tegen onderwijsvernieuwingen en de bijhorende planlast. Leraren hebben vaker last van stress, burn-out, rug- en stemklachten dan andere beroepen. Oudere leraren kijken uit naar hun pensioen. De gezondheidsproblemen van senior leraren zouden preventief moeten worden aangepakt.  De niet-lesgebonden werkdruk zou moeten verminderen. Het contact met ouders verloopt steeds moeilijker. Het kost hen ook veel energie, want ouders zijn steeds mondiger. Ze trekken beslissingen in twijfel en spreken de leraren sneller tegen. De leraren vinden over het algemeen dat ze een zware job hebben met heel veel vereisten en moeilijkheden. Het is dit alles wat zorgt voor burn-out of depressie.

Niets ergert leraren meer dan planlast. Toch kan niemand zeggen wat het precies is. Vraag aan tien collega’s wat zij als planlast ervaren en je krijgt evenveel antwoorden. Het is een containerbegrip geworden voor alle niet-lesgebonden activiteiten die leraren en directeurs niet zinvol vinden. Wat voor de ene leraar planlast is, is dat voor de andere niet. Je kan het niet objectief vaststellen. De mensen die erg begaan zijn met wat ze doen, met de mensen voor wie ze werken en een sterk eerlijkheidsgevoel hebben, krijgen vaak last van burn-out verschijnselen. Het heeft niet altijd iets met de leeftijd te maken.

In het onderwijs zijn er veel enthousiaste medewerkers die werken met een hart voor de school. Ze zijn betrokken, werken nauwgezet en dragen zorg en idealisme hoog in het vaandel, maar een verhoging van het aantal administratieve taken en een hoge mentale en emotionele werkdruk zorgen vaak voor een burn-out. Dit komt erop neer dat leerkrachten het gevoel hebben opgebrand te zijn. Ze vinden geen energie of motivatie meer in hun werk. Burn-out bestaat uit: uitputting (een gevoel van extreme vermoeidheid), cynisme (afstand hebben van het werk, dan wel de mensen met wie men werkt), en verminderde persoonlijke bekwaamheid (het gevoel dat men minder goed presteert dan in het verleden het geval was). Een burn-out kan ontstaan door een teveel aan stress op het werk. Het is vooral een groot riscio voor idealistisch ingestelde leerkrachten. Leerkrachten hebben het gevoel dat ze er alleen voor staan. Leerkrachten die emotioneel erg betrokken zijn bij hun job zijn het vatbaarst voor een burn-out. De meeste leerkrachten hebben geen oog voor zelfzorg, terwijl dit absoluut noodzakelijk is. Ze zouden moeten kunnen grenzen plaatsen maar willen dit niet doen. Het is vaak daardoor dat ze eindigen met een burn-out.

Agodi jaarrapport ziekteverzuim Vlaams onderwijspersoneel 2011

Na een ernstige en langdurige ziekte wordt de mogelijkheid geboden om deeltijds het werk te hervatten. Personeelsleden hebben duidelijk de wil om de draad opnieuw op te nemen en hun competentie in te zetten voor hun onderwijsopdracht. Gezien de huidige krapte op de arbeidsmarkt is het een positieve evolutie dat personeelsleden alvast deeltijds opnieuw hun taken kunnen opnemen.

De meerderheid van de aanvragers van ziektedagen zijn de oudere leerkrachten die meestal afwezig zijn wegens psychosociale aandoeningen en rugklachten.  De psychosociale aandoening blijft ook in 2011 de voornaamste oorzaak van ziekteverzuim. Het verdient aanbeveling dat schoolbesturen een actief “preventiebeleid” voeren.

De pychosociale aandoeningen zijn ook de oorzaak en motivatie van de vroegtijdige uittreding van leraars’. Daarom zal de minister een plan van aanpak rond de preventie van psychosociale aandoeningen uitwerken. In eerste instantie bekijken we voor onderwijs de mogelijkheid om een Work Ability Index in te voeren. Het departement Werk en Sociale Economie is een ESF-project opgestart om de haalbaarheid na te gaan van het invoeren van een Vlaams instrument gebaseerd op de index voor werkvermogen (WAI). De WAI geeft weer wat de balans is tussen de persoonlijke capaciteiten en de werkvereisten en is een goede voorspeller van ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en vroegtijdige pensionering. Er zal dus werk gemaakt worden van de preventie van psychosociale belasting in het onderwijs’.

http://www.ond.vlaanderen.be/welzijn/Convent%20-%20Preventie%20en%20Bescherming%20in%20het%20Vlaams%20Onderwijs.pdf

Er is sprake van opleidingen tot vertrouwens persoon en omgaan met agressie en noodplanning in het onderwijs. Hier werd aan gewerkt in 2011 en er werd verder gewerkt in 2013.

https://www.google.fr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CCoQFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.ond.vlaanderen.be%2Fantisociaalgedrag%2Fmaatregelen%2Ffiles%2Fpreventieplan-personeel.doc&ei=9F1EUuPLA4WV0AWTsYHgCQ&usg=AFQjCNEM2y5hnRkqAn3e6omNf9Npkrtkdw

Deze link bevat een preventieplan voor personeelsleden van de school ter voorkoming van psychosicale belasting van 2009. We moeten trachten te zorgen voor een positief schoolklimaat. Personeelsleden die zich goed voelen in hun werkomgeving, zullen hun job met meer motivatie uitoefenen, zullen beter functioneren en zullen betere resultaten behalen dan wanneer er een negatieve werksfeer heerst. Ook de leerlingen zullen hierbij gebaat zijn. Daarnaast komt een gunstig schoolklimaat het imago van de school ten goede, wat voor ouders erg belangrijk is. Een aangename werksfeer zal ook het ziekteverzuim terugdringen. Als personeelsleden tevreden zijn beïnvloed dit het hele schoolgebeuren. De directie dient ervoor te zorgen dat ieder personeelslid zich veilig en goed voelt op school.

Onderzoek oudere leraren

Oudere leraren zijn tevreden over hun job, maar kijken op tegen onderwijsvernieuwingen en de daarbij horende niet- lesgebonden werkdruk. Het is niet altijd éénvoudig te weten wat er van je wordt verwacht. Leraren hebben vaak last van psychische problemen zoals burn-out, hierdoor stoppen ze vroeger met werken dan de andere hooggeschoolden.

We kunnen hen langer op school houden door de gezondheidsproblemen vooral preventief aan de pakken. Ivm de psychische en mentale klachten kan dat door regelmatige intervisiegesprekken met een psycholoog. Ook zou de niet-lesgebonden werkdruk moeten verminderen en zou het uitstappen financieel minder aantrekkelijk moeten gemaakt worden. De carrières zouden kunnen gewijzigd worden, ze zouden hen als mentor kunnen instellen voor de jongere collega’s. Geef jongeren de kans om via andere wegen dan de lerarenopleiding in te stromen. De TBS leeftijd moet verhoogd worden.

Het grote probleem bij leerkrachten, vooral de oudere maar ook de jongere ontsnappen er niet aan, is de steeds toenemende werklast. Het takenpakket van de leerkracht wordt alsmaar uitgebreider. Enerzijds zijn er de lesgebonden activiteiten zoals het voorbereiden van de lessen, het geven van de  lessen en het nazien van taken. Maar wat voor het meeste stress zorgt zijn de niet-lesgebonden activiteiten dit kan zowel formeel als informeel overleg zijn, vorming, ... Formeel overleg is gepland en gestructureerd binnen de school. Informeel overleg daarentegen is ongestructureerd vb het overleg met directie, andere leerkrachten of ouders. De taakbelasting bij leraren is enorm, groter dan in andere beroepen met het gelijke opleidingsniveau. Dit laat niet staan dat de meeste leraren hun beroep boeiend vinden en niet weg willen uit het onderwijs. Wat de leraren niet appreciëren zijn de administratieve taken. Ze willen vooral gebruik maken van hun vakdeskundigheid, hun sociale vaardigheden en pedagogische en didactische bekwaamheden. Leerkrachten voelen zich vaak overbelast wat leidt tot fysische en psychische problemen. Dit is hoger dan voor de rest van de bevolking.

Er zijn veel verschillden oorzaken die tot stress bij leerkrachten kan leiden. Een aantal vb hiervan zijn de conflictuerende rolverwachtingen door verschillden instanties zoals de directie en de inspectie. Vaak zijn de resultaatverwachtingen veel te vaag. Vaak wordt de individuele autonomie teveel beperkt. Misschien is het allergrootste probleem wel de werkoverlast. Vaak is er teveel werk in een te kleine tijdspanne. We mogen ook niet vergeten dat de taken soms zeer complex zijn waar we ons als leerkrachten niet altijd tegen opgewassen zien. We zijn er immers ook niet echt voor opgeleid. Zo is er bv het bijstaan van leerlingen met problemen door allerhande conflicten op te lossen, het motiveren van leerlingen met vaak een geheel andere achtergrond waar we weinig over kennen, het motiveren van leerlingen die volledig gedemotiveerd zijn. Dit alles zijn psychologische taken die de meeste leerkrachten met plezier doen maar die heel veeleisend zijn en soms ons petje te boven gaan.

Dit alles kan leiden tot stress « een onevenwicht tussen de eisen van de omgeving en de mogelijkheden van het individu om hieraan tegemoet te komen » In het onderwijs spreekt men vaak van burn-out, wat een gevolg is van een langdurige confrontatie met stressvolle situaties en frustraties. Dit treedt vooral op wanneer de input in de opdrachten van leerkrachten te groot is in vergelijking met de output. Indien een burn-out te lang duurt kan dit overgaan in een depressie. Leraars hebben vaak last van een burn-out als ze meer werk moeten verzetten met minder middelen, terwijl ze minder beloning en minder erkenning krijgen voor hun inspanningen. We spreken van drie onderling afhankelijke delen: de emotionele uitputting, depersonalisatie en een verminderde persoonlijke prestatie.

Stress met tot gevolg een burn-out kan voorkomen op de verschillende niveau’s. Het kan op het niveau van de leerkracht zelf, op het niveau van de school (werkomstandigheden) op het beleidsniveau (de inspectie) of op het niveau van de maatschappij waar de waardering van leerkrachten sterk gedaald is. Ik zal hier voornamelijk de eerste twee niveaus een beetje van naderbij trachten te bespreken.

Ten eerste op het niveau van de leerkracht zelf. Dit volgt voornamelijk uit de persoonskenmerken van de leerkracht zelf. Hoe ouder een leerkracht is hoe meer stress hij heeft. De werkbelasting neemt hoe langer hoe meer toe. De interactie met leerlingen en leraars valt meestal goed mee alhoewel ongemotiveerde en ongedisciplineerde leerlingen een bron van emotionele uitputting kunnen zijn. Maar de interactie met ouders, inspectie en administratie verloopt veel minder goed. Deze vergen minder sociaal en emotioneel engagement maar ze hebben zeer hoge verwachtingen en leggen veel meer de nadruk op de academische prestaties van leerlingen.

Ten tweede volgt de werkdruk van de leerkrachten vaak, zij het niet bijna altijd, uit de arbeidssituatie. Hieronder versta ik de leerlingen, de tijdsdruk, sociaal klimaat van de school, .... Als je veel moeilijke leerlingen hebt wordt de uitoefening van de job heel moeilijk. Er komen steeds meer psychosociale problemen voor bij de leerlingen waar de leraren zich niet atlijd even competent voor voelen. Hierdoor hebben ze meer stressklachten, ze zijn veel zwaarder belast, ze voelen zich emotioneel uitgeput. Dit geldt vooral voor de leerkrachten die een grote behoefte voelen voor het opnemen van niet-lesgebonden taken.

Vergelijking met NEDERLAND

Een nederlands onderzoek naar de inzetbaarheid van de oudere leraar is zeer interessant. Het toont een heel groot verschil met Vlaanderen door het toepassen van een vitaliteitbeleid.

http://www.onderwijsinontwikkeling.nl/wp-content/uploads/2013/07/Inzetbaarheid-van-de-oudere-leraar.pdf

Een belangrijke oorzaak voor de verschillen met de situatie bij ons is het bestaan van een vitaliteitbeleid in Nederland. Levensfasebewust personeelsbeleid betreft specifiek beleid gericht op de bevordering van de duurzame en optimale inzetbaarheid van alle werknemers, waarbij rekening wordt gehouden met de levensfase en de daaraan gerelateerde kenmerken. Het is gericht op de destigmatisering van oudere leerkrachten.  Het gaat om individueel maatwerk. Het doel is de talenten, kennis en kunde van iedere werknemer in het onderwijs maximaal te ontplooien en aan te wenden om hem zo lang en zinvol mogelijk aan het arbeidsproces te laten deelnemen. Met levensfasebewust personeelsbeleid kan ingesprongen worden op de vergrijzing en uitstroom van leraren, Vitaliteitbeleid is gericht op aandacht voor werkplezier, gezondheidsbevordering, inzetbaarheid van (oudere) werknemers, de balans van werk en privé en sociale innovatie. De leraar kan zelf meer motivatie en jobvoldoening ervaren en dit heeft een positief effect op de school. Vitaliteitbeleid kan een groter gezondheidsbewustzijn teweegbrengen bij de leraar, zodat deze kiest voor een gezondere levensstijl met minder ziektes tot gevolg. Voor de schoolorganisatie levert dat voordelen op, in de vorm van een hogere productiviteit of minder kosten door ziekteverzuim. Omgekeerd kan vitaliteitbeleid betere arbeidsomstandigheden in het leven roepen, bijvoorbeeld door de werkplek aan te passen aan de behoeften van de leraar. Resultaat voor de school is minder ziekteverzuim, een beter imago en minder verloop. Vitale medewerkers zijn in fysiek (lichamelijk functioneren, algemene gezondheid), mentaal (psychologisch) en emotioneel (werkbeleving) opzicht gezond.

Detachment

Een gedesillusioneerde leraar die bewust nooit ergens lang genoeg blijft om een emotionele band  te vormen met zowel zijn leerlingen als collega's. Een verloren ziel worstelend met een duister verleden. Hij bevindt zich op een openbare school waar onverschillige leerlingen en een gefrustreerde, uitgebrande administratie is. Bij het vinden van een emotionele band met de studenten en met sommige collega-docenten en een weggelopen tiener, ontdekt hij dat hij niet alleen is. Hij tracht schoonheid te vinden in een schijnbaar gemene en liefdeloze wereld.

Kaye heeft een eigentijdse visie van mensen die steeds verder uit elkaar groeien, terwijl ze nog steeds het gevoel gevoel hebben de anderen nodig te hebben. Hij schetst het terrein als een slagveld. Het gaat over echte leraars die met verbittering over hun werk spreken. Animaties waarin de school als een gevangenis wordt voorgesteld en de leraar met zijn hoofd op het hakblok eindigt. Een gedicht dat je hem in zijn appartementje ziet schrijven: 'Maar alle tranen hield ik voor mijzelf/en dat is waar het verkeerd ging'.

Dit is een film die je aan het denken zet over wat er allemaal gebeurt op school. Deze film moet elke leraar doen nadenken over wat we betekenen voor de leerlingen. Ook blijkt hieruit hoe belangrijk de samenwerking met de ouders is. Het toont aan hoe bepaalde leraars vechten tegen de bierkaai maar dat hoe moeilijk de situatie ook is, er altijd hoop is. Deze film heeft het lef om de wanhoop de laten zien. De relatie tussen de leraar en zijn mondige leerlingen en hun ouders wordt hoe langer hoe moeilijker. Hierdoor is het veel lastiger om nog steeds orde in de klas te houden. Het belangrijkste is en blijft de motivatie van de leerlingen maar ze moeten iets willen leren anders houdt het op. Het is geen eenvoudige taak om die motivatie aan te wakkeren.